Ο τόπος μου: Κυψέλη Αιτωλοακαρνανίας

Η Κυψέλη είναι ένα ποντιακό χωριό, που βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στο νόμο Αιτολωακαρνανίας και ανήκει στο Δήμο Αγρινίου. Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ειναι 364.

Το χωριό μου δημιουργήθηκε όταν το 1922, μετά την Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού από τους Τούρκους, Πόντιοι πρόσφυγες από τις περιοχές Τιβάν και Κοτύλια Κερασούντος ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους και τις περιουσίες τους και κατέληξαν στην περιοχή   αυτή το 1923.

Στην αρχή εγκαταστάθηκαν προσωρινά σε ένα σημείο που βρίσκεται λίγο πιο πέρα από το σημερινό χωριό και έχτισαν ένα εκκλησάκι, τον Άγιο Αθανάσιο. Αργότερα, όταν δημιουργήθηκε το χωριό στον Αγ. Αθανάσιο, έφτιαξαν οι κάτοικοι το νεκροταφείο τους που υπάρχει μέχρι και σήμερα.

Το 1929 το κράτος παραχώρησε σπίτια και λίγα χωράφια στους πρόσφυγες και ξεκίνησαν τη ζωή τους από την αρχή. Έτσι έφτιαξαν το χωριό με το όνομα Σφήνα (έτσι λεγόταν παλιά) και πρόεδρος του χωριού ήταν ο προπάππους μου. Το 1986 το χωριό άλλαξε όνομα και λεγόταν πια Κυψέλη.

Το χώρο ονομάστηκε Σφήνα από ένα βράχο που υπάρχει στο διπλανό βουνό, ο οποίος μοιάζει με σφήνα ή, μπορεί, και από το «σφήνωμα» των κατοίκων στην περιοχή.

Παράδοση στο χωριό είναι στη γιορτή της Παναγίας Σουμελά το Δεκαπενταύγουστο να γίνεται μεγάλο "πανοΰρ" όπως λένε στα ποντιακά (πανηγύρι) με ποντιακή λύρα και χορό.

Επίσης γίνεται περιφορά της εικόνας της Παναγίας Σουμελά που την κρατούν ζιπκοφόροι νέοι του χωριού.

Παραδοσιακό ποντιακό τραγούδι: "Η μάνα εν κρύο νερόν"

Όταν γερά η μάνα και άλλο κε μπορεί (2)
α τότε θελ βοήθειαν α τότε θελ ζωήν ...
α τότε θελ ζωήν
κι όταν θα έρτε η ώρα και άλλο κι θα ζει
αμάν και φτας το χρέωσις θα καίετε η ψυς
η μάνα εν κρύον νερόν και σο ποτήρ και μπεν
η μάνα να μη είνετε η μάνα να μη εν
η μάνα να μη εν
η μάνα εν βράχος η μάνα εν ρασίν (2)
σο δύσκολον την ώρας μανίτσα, μανίτσα, μανίτσαμ
θα τσαείς
η μάνα εν το στήριγμαν τη χαράς το κλαδίν
τατινές η εγάπη κε βρίετε ση γην
η μάνα εν κρύον νερόν...
θα δέαβένε τα χρόνια θα έρουμε και μεις (2)
ατά είναι με τη σειράν κι θα γλυτών κανείς...
κι θα γλυτών κανείς
κατ ολ πρεπ να εξέρουμε σ 'αούτο τη ζώην
Χωρίς τη μάνας την ευχήν κανείς κε λεπ χαΐρ

Μετάφραση
Όταν γερνάει η μάνα και δεν μπορεί άλλο,
τότε θέλει βοήθεια, τότε θέλει ζωή.
Και όταν θα έρθει η ώρα και δεν θα ζει πια,
άμα δεν κάνεις το χρέος σου, θα καίγεται η ψυχή σου.
Η μάνα είναι κρύο νερό, που δεν μπαίνει στο ποτήρι.
Η μάνα δεν γίνεται, η μάνα δεν είναι.
Η μάνα είναι βράχος, η μάνα είναι βουνό,
στη δύσκολη την ώρα "μανούλα μου" θα φωνάζεις.
H μάνα είναι το στήριγμα, της χαράς το κλωνάρι,
σαν την αγάπη της δεν βρίσκεται στη γη.
Θα περάσουν τα χρόνια, θα γεράσουμε και εμείς
αυτά είναι με τη σειρά, κανένας δε θα γλιτώσει
Γι' αυτό, όλοι πρέπει να ξέρουμε σ' αυτή τη ζωή
χωρίς της μάνας την ευχή κανένας δεν βλέπει προκοπή.

Ένα ποντιακό πανηγύρι στην Κυψέλη

Μία ποντιακή συνταγή ζυμαρικών

ΥΛΙΚA

Για τη ζύμη:
1,5 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
2 αυγά
1 κ.γ αλάτι
χλιαρό νερό, όσο πάρει για μια σκληρή ζύμη

Για τη γέμιση:
1 κιλό κιμάς μοσχαρίσιο
1 κιλό κρεμμύδια χοντροκομμένα (αν χρειαστεί, τα στραγγίζουμε λίγο)
1 κ.σ αλάτι, όχι πολύ γεμάτη
1 κ.σ πιπέρι, όχι πολύ γεμάτη
4 κ.σ ελαιόλαδο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Ετοιμάζουμε τη ζύμη και την αφήνουμε να «ξεκουραστεί» για μία ώρα.
Aνοίγουμε φύλλο με τον πλάστη πάχους 2-3 χιλ. και το κόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια, με διαστάσεις περίπου 10 εκ.
Eτοιμάζουμε τη γέμιση: Ψιλοτρίβουμε το κρεμμύδι και το προσθέτουμε στα υπόλοιπα υλικά της γέμισης και ζυμώνουμε καλά. Παίρνουμε ένα κομμάτι φύλλου, το γεμίζουμε με ένα κουταλάκι γέμιση και το κλείνουμε σαν πουγκάκι (όπως στη φωτογραφία).
Mόλις ετοιμάσουμε όλα τα μαντία, τα ψήνουμε στον ατμό, σε ειδική κατσαρόλα με διάτρητους δίσκους για 45΄. Αν δεν διαθέτουμε τέτοιο σκεύος χρησιμοποιούμε κατσαρόλα με εξάρτημα ατμού. Σερβίρονται ζεστά, με πάπρικα γλυκιά ή καυτερή.
Επίσης μπορεί να έχουν γέμιση αντί για κιμά πατάτα και τυρί. Ή ακόμα να φαγωθούν και σαν σούπα.